عرفان و حکمت در پرتو قرآن و عترت
تبیین عقلی و نقلی عرفان و حکمت و پاسخ به شبهات

نهرهای بهشتی چهار نهر است؛ نهر شیر که این نهر برای کسانی است که در ابتدای راه خدا قرار داشته و نیاز به تغذیه و رشد دارند، نهر عسل که برای کسانی است که در وسط راه خدا قرار داشته و سرگرم مشاهدۀ صفات الهی هستند، نهر خمر که این نهر برای افرادی است که بواسطۀ تجلیات جمال الهی محو در جمال خدا شده و سر مست از عشق خدا هستند، نهر آب که این نهر اختصاص به افرادی دارد که به مقام قلب رسیده و از علوم و معارف زلال و دستنخورده بهره می­برند.

قسیم النار و الجنه به معنای تقسیم کنندۀ بهشت و دوزخ یکی از صفات امیرالمؤمنین است که در روایات متعدد از شیعه و سنی بیان شده است این روایات را می­توان به سه نحوۀ تفسیر نمود که این تفسیرها با هم منافاتی نداشته بلکه بر یکدیگر مترتب هستند.

منصب امامت بالاتر از منصب نبوت است زیرا حضرت ابراهیم پس از نبوت و پیروز شدن در آزمایشات الهی در آخر عمر توانست منصب امامت را بدست آورد و خداوند به او فرمود: إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً.

حدیث عشیره: «إنّ هَذَا أَخِي‌ وَ وَصِيِّي‌ وَ خَلِيفَتِي‌ فِيكُمْ‌ فَاسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِيعُوا». در حدیث عشیره آمده حضرت عشیرۀ خود را دعوت کردند و رسالت خود را برای آن‌ها اعلام کردند سپس فرمودند: كدام يك از شما در امر رسالت مرا یاری می‌کند تا آنكه برادر و وصى من و جانشين من در ميان شما باشد؟ على علیه السلام که از همه کوچکتر بود گفت: اى پيغمبر خدا، من يار و معين تو خواهم بود! حضرت دست خود را بر گردن علی انداخته فرموند: «إنّ هَذَا أَخِي‌ وَ وَصِيِّي‌ وَ خَلِيفَتِي‌ فِيكُمْ‌ فَاسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِيعُوا»؛ اين برادر من و وصّى من و جانشين من در ميان شماست، پس كلام او را بشنويد و امر او را فرمانبريد.

عزّت در زبان عربی به معنای نفوذ ناپذیری و غلبه کردن است. هرگاه شخصیت فرد، نفوذ ناپذیر باشد از او به نام عزیز و با عزّت تعبیر می‌شود و در اصطلاع علم اخلاق به برخورد محکم در برابر مطالبات غیر الهی «عزت» گفته می‌شود.

تواضع یک صفت نفسانی است که دارای مراحل مختلف بوده و مجموعه ای از رفتارها را در پی دارد مرحلۀ اول تواضع این است که انسان خود را از دیگران برتر نبیند محلۀ دوم این است که انسان خود را پایین‌تر از دیگران ببیند و مرحلۀ سوم این است که انسان اصلا خود را نبیند. در این مقاله چیستی، چرایی و چگونگی تواضع به تفصیل بررسی شده است.

فاطمه بنت اسد مادر امام علی علیه السلام است (رحلت سال چهارم هجری در مدینه مدفون در بقيع)، او اولین زنی است که بعد از حضرت خدیجه ایمان آورد و اولین زنی است که به مدینه هجرت نمود در این مقاله بخشی از فضائل آن حضرت بیان شده است.

ابوطالب پدر امیرالمؤمنین است او با تمام وجود از پیامبر در مقابل قریش دفاع نمود، پیامبر او را بسیار دوست داشته و به او پدر خطاب می­‌کردند، او از مؤمنین واقعی بود اما برای حفظ و حراست از رسول خدا مجبور بود ایمان خود را از قریش مخفی نماید.

آرامش کامل فقط وقتی بدست می‌­آید که انسان ذات خود را برای خدا خالص کند و به لقاء خداوند دست یابد. در اصطلاح قرآن به این افراد که به خلوص ذاتی دست یافته اند «مخلَصین» گفته می­‌شود.

مرحوم علّامهٔ والد تمام محرّم و صفر را عزادار بودند و منزلشان سیاه پوش بود، و در دههٔ محرّم لبخند بر لبشان نمی آمد، و در تمام این دو ماه شیرینی و شکلات در منزلشان راه نمی دادند، و در این مسائل غیرت خاصّی داشتند.

در آن حال فرمود: «مسأله وحدت و توحید در وجود (وحدت وجود) از اصولِ مسلّمه‌ و اوّلیه‌ی ما اهل بیت است».

صوت جلسات شرح کتاب شریف روح مجرد، یادنامه موحّد عظیم و عارف کبیر، حضرت حاج سیّد هاشم موسوی حدّاد، به قلم حضرت علامه طهرانی قدّس سرُّهما، تدریس توسط توسط حجةالاسلام والمسلمین حاج شیخ محمد حسن وکیلی.

به مناسبت میلاد باسعادت حضرت شمس الشّموس و أنیس النّفوس، علیّ بن موسی الرّضا علیه السّلام، نسخهٔ الکترونیکی جلد اوّل و دوّم کتاب شریف «گلشن أحباب، در کیفیّت سیر و سلوک اُولی الألباب» از سلسله مواعظ اخلاقی عرفانی حضرت آیةالله حاج سیّدمحمّدصادق حسینی طهرانی مدّظلّه العالی منتشر شد.

گرچه در ظاهر مأمور به سجده به سوی کعبه هستیم ولی چون کعبه حقیقی امام علیه‌السّلام است که شراب گوارای وصل و توحید را به انسان می‌نوشاند، این اشتباه و رو کردن از کعبه به میخانه از هزار یقین برتر است...

موت اختیاری یا مرگ اختیاری حالتی است که در مراحل بسیار بالای سیر و سلوک به عارف دست می‌دهد در این حالت روح کاملا ارتباطش را با بدن قطع می‌کند به گونه‌ای که هیچ یک از مراتب نفس با بدن ارتباط نداشته و در نتیجه قلب و سایر بخش‌های بدن از کار می‌افتد و بدن سرد می‌شود. در این حالت - خواه از نظر شرعی و خواه از نظر پزشکی - عارف مرده است. اما آنکه در اسم ممیت و اسم محیی خداوند به فنا رسیده باشد می‌تواند با اختیار خویش بمیرد و می‌تواند دوباره با اختیار خویش به این عالم برگردد.

بدیهی است که مکاشفه، خلسه، خلع بدن و موت اختیاری با یکدیگر متفاوت هستند.

ماه رمضان براى ايشان حال و هواى ديگرى داشت و به شاگردان خود نيز جهت استفاده از نفحات رحمانيّه اين ماه توصيه‌هائى خاصّ مى‌نمودند، به برخى هم دستوراتى مخصوص اين ماه مى‌دادند.

پایگاه عرفان و حکمت در پرتو قرآن و عترت مجموعه‌ای از آداب، دستورالعمل‌ها و سفارشات اولیاء خدا برای ماه مبارک رمضان را در این صفحه جمع نموده است.

مقدس اردبیلی و یا محقق اردبیلی فقیه بزرگ شیعی قرن دهم است که در زهد و ورع و گرایشات غلیظ عقلی و عرفانی شهره بوده است. مخالفان عرفان از شهرت ایشان سوء استفاده نموده و کتاب حدیقة الشیعه و روایات جعای رد صوفیه را به ایشان نسبت داده‌اند.

کمال‌الدین مسعود خُجندی معروف به شیخ کمال و بابا کمال از عارفان و شاعران پارسی‌گوی قرن هشتم هجری و از دست پروردگان شیخ نجم‌الدین کبری است که در صحبت آن عارف بزرگ به مرحله کمال معنوی رسید. و از بزرگان مشایخ خوارزم شد.

سعدالدین محمد حموی از عرفای قرن هفتم و استاد شیخ عزیز نسفی و از مریدان و خلفای شیخ نجم الدین کبری و شهاب الدین عمر سهروردی است. وی در کتاب محبوب المحبین و مطلوب الواصلین معتقد است: «اطلاق اسم ولی بعد از حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله به طور مطلق و یا مقید به کسی دیگر جایز نیست مگر به حضرت امیرالمؤمنین و اولاد معصوم او علیهم السلام»

معمولاً مدعیان روشن فکری دینی این طور وانمود می‌کنند که مستدل سخن می‌گویند و از خرافات و کلمات بی‌اصل و اساس اجتناب می‌کنند ولی انسان گاهی در یک نوشته یا مصاحبه کوتاه با حجم بسیار زیادی از خرافه‌های به ظاهر علمی مواجه می‌شود که گوینده بر آن‌ها تأکید کرده و قسم هم می‌خورد.

برای فهم عمیق از دنیا باید سراغ خالق آن رفت و توصیف او را شنید.

این زندگانی دنیا که ما با آن طرف هستیم، یک امر ارزشی است یا یک امر غیر ارزشی؟

عالم آخرت الآن موجود است و فهم آن از انسان معمولی پوشیده است که آیات مبارک قرآن در آن پرده بر می دارد.

طبق آیات مبارک قرآن آخرت منزلگاه آرامش،زندگی واقعی، چهره دیگر این دنیا،وسیع تر و برتر از دنیا است که الآن موجود است.

عالم دنیا لایۀ رویین حقائق عالم است. عالم آخرت لایۀ درونی همین حقائق است. دنیا عبارت است از آن مقداری که ما در زمان زنده بودنمان از حقائق عالم می توانیم دریافت کنیم. بعد از این که از عالم دنیا رفتیم، ما از پس پردۀ همین موجودات آگاه می شویم که آن می شود «الدار الآخرة» و حضور در آن عالم می‌شود «الحیاة الآخرة».

وقتی انسان وارد عالم آخرت می شود می بیند همۀ آن چه که تا به حال مستقل از خدا می دید، وابستۀ به خدا، پرتوِ پروردگار و تجلی خداوندست. در آن جا می فهمد که در تمام عمرش با امور غیر واقعی و اعتباری زندگی کرده و باید از این ها عبور می کرده و به آن واقعیت اصیل می رسیده اما در اعتبارات متوقف شده بود.

دين از طرف پروردگار آمده است تا سلسله اعتباریات (امور غیر واقعی و خیالی) انسان را در حدودى كه براى انسان منفعت دارد و مانع از ترقى و تكامل او نمى‌ گردد محدود و معين كند. بسيارى از آنها را كه به درد او نمى خورد بلكه او را به جهنم مى‌ كشد از دست او بگيرد و يک رشته دستوراتى كه انسان را به عالم هستى و حيات مى‌ رساند به او تعليم كند.از لوازم زندگی الهی قیچی کردن رشتۀ اعتباریاتی است که به امر حقیقت منجر نمی شود.

علامه طباطبایی (ره) معتقدند دنیا طوری است که انسان در معرض اوج خیالبافی نسبت به آن است و اعتبارات آن را باور می‌کند. و وقتی باورش کرد، به شدت به آن تعلق پیدا می کند. پس علت تعلق به دنیا همین مرتبۀ چهارم اعتبار و خیالبافی است .

بسیار تاسف بار است که یک توپی سه بار از میان دو آهن رد شود و یک بار از میان دو آهن دیگربا این وجود دنیایی مشغول به آن هستند.

اسلام دین حق است. در دین حق تفریح هم باید در راستای انسان سازی باشد. برخی فقها هم تنقیح مناط کردند و کاراته، تکواندو و ورزش های رزمیِ بی خطر را ملحق به کشتی و بعضاً تمام مهارت های مورد نیاز برای فضای نظامی را ملحق به تیراندازی و اسب سواری کردند. ولی بدون تعصب، واقعاً فوتبال به درد کجای عالم میخورد؟! بازی کردن برای مؤمن هیچ توجیهی ندارد، دیدنش که به طریق اولی به هیچ دردی نمی خورد.

بحث معاد از بحث هایی است که ریزه کاری‌ها و فروعات فراوانی دارد و بسیار مورد سوال نوجوانان و جوانان قرار می گیرد و از طرفی چون پیچیدگی خاصی داشته، معمولاً نتوانسته‌اند پیام حقیقی کتاب و سنت را دریافت کنند و تقریری دقیق و مطابق کتاب و سنت از آن ارائه دهند.

تحقیق درباره آخرت به صرف احتمال ضرورت عقلی پیدا میکند.

اگر بداند که با ترک معاشرت، آنها از معصیت، مرتدع مى‌شوند لازم است از باب نهى از منکر ترک معاشرت کند و اگر احتمال مى‌دهد که با معاشرت و‌ نصیحت و موعظه، مى‌تواند آنان را از معصیت باز دارد، معاشرت نماید.

ایشان شدّت نور ذات و نزدیک بودن آن را علّت باطل بودن اندیشه و تفکّر در ذات می‌داند و به همین دلیل نور ذات را سیاه دانسته است.