کمال‌الدین مسعود خُجندی معروف به شیخ کمال و بابا کمال از عارفان و شاعران پارسی‌گوی قرن هشتم هجری و از دست پروردگان شیخ نجم‌الدین کبری است که در صحبت آن عارف بزرگ به مرحله کمال معنوی رسید. و از بزرگان مشایخ خوارزم شد.
سعدالدین محمد حموی از عرفای قرن هفتم و استاد شیخ عزیز نسفی و از مریدان و خلفای شیخ نجم الدین کبری و شهاب الدین عمر سهروردی است. وی در کتاب محبوب المحبین و مطلوب الواصلین معتقد است: «اطلاق اسم ولی بعد از حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله به طور مطلق و یا مقید به کسی دیگر جایز نیست مگر به حضرت امیرالمؤمنین و اولاد معصوم او علیهم السلام»
شهاب الدین سهروردی مشهور به شیخ اشراق عارف و فیلسوف بزرگ قرن ششم است که در ۳۳ سالگی با پایه‌گذاری مکتب فلسفی حکمت اشراق توانست نوآوریهای بسیار مهمی در فلسفه اسلامی ارائه دهد. مهمترین منبع ما در شرح حال وی مطالبی است که شمس الدین محمد شهرزورى (یکی از شارحین آثار وی) در «نزهة الارواح و روضة الافراح» گزارش نموده است. دکتر سید حسین نصر که آثار شیخ اشراق را در مجموعه چهار جلدی مصنفات شیخ اشراق گردآورده است. در ابتدای جلد سوم مطالب شهرزورى را همراه با ترجمه مقصودعلى تبريزى عیناً نقل کرده است.
عنقاء، عنقای مُغرِب و سیمرغ، آن ذات بحت و وجود صرف است که از آن به «عالم عمی» و «کنز مخفی» و «غیب الغیوب» و «ذات ما لا اسم له و لا رسم له» تعبیر کنند. تجلّی ذاتی را عرفاء تعبیر به «عنقا» و «سیمرغ» می‌نمایند چه او موجودی است که هرگز صید احدی نخواهد شد.
مواخذه عبارتست از اینکه سالک پس از مشاهده خیانت، در مقام تأدیب نفس خود برآمده و او را به نحوی که خود مقتضی داند تأدیب و تنبیه نماید. سالک در هنگام محاسبه اگر به خطای درشتی برخورد کرد که از او انتظار نمی‌رفته است، باید افزون بر استغفار، به معاتبه بپردازد، یعنی بر نفس خویش نهیب و سرکوفت زند و نعوذ بالله اگر خطا بیش از حدّ سنگین بود، خود را عقاب کند.
شطح (شطحیه، شطحیات یا شطحات) عبارت است از کلمه‌ای که بر آن بوی سبکی و شتاب و ادّعای بیجا موجود است؛ و کم اتّفاق می‌افتد که از محقّقین پیدا شود. شَطَحیّات کلماتی را گویند که از سالک مجذوب در حین استغراق مستی و سُکْرِ وَجْد و غلبهٔ شوق صادر می‌شود که دیگران طاقت شنیدن آن نکنند؛ و او خود نیز اگر از حالت مَحْو به هوشیاری صَحْو آید از آنگونه گفتار ناهنجار اظهار کراهت و انکار نماید.
حظیرة القدس (حَظیرةُالقُدْس) جای پروردگار است و برای ملاقات او باید بدانجا رفت و چون خداوند پاک و طاهر است، بنابراین در آنجا هم هیچ رِجس و ناپاکی راه ندارد.
نعمت و نعیم در حقیقت همان ولایت خداوند است، نعمت عبارت است از چیزی که با طبع، ملایم بوده و طبع از قبول آن امتناع نکند، انسان در هر چه تصرّف کند و آن را در سلوک حضرت باری و قرب او و پیدا کردن رضا و محبّت او به کار بندد، آن نعمت است، و اگر به عکس عمل کند آن نعمت به نقمت بر می‌گردد.