لیلة الرغائب

لیلة الرغائب اولین شب جمعه ماه رجب را می‌نامند. نماز لیلة الرغائب و کیفیت اعمال آن در این مطلب شرح داده شده است.

این نامگذاری (لیلة الرغائب) به این جهت است که هنگامی که یک سوم از شب گذشت هیچ فرشته‌ای در آسمان‌ها و زمین نمی‌ماند مگر این که در کعبه و اطراف آن جمع می‌شوند. آنگاه خداوند بطور غیر منتظره‌ای بر آنان وارد شده و می‌فرماید: ای فرشتگانم هر چه می‌خواهید از من درخواست کنید. فرشتگان عرض می‌کنند: حاجت ما این است که از روزه‌داران رجب درگذری. خداوند می‌فرماید: این کار را انجام دادم.

چنانچه شب اول ماه مصادف با شب جمعه بود، سزاوار است عمل «لیلة الرغائب» را نیز انجام دهد. از پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روایت شده است (الإقبال بالأعمال الحسنة (ط - الحدیثة)، ج‌۳، ص: ۱۸۵)که فرمودند:

از اولین شب جمعه در ماه رجب غافل نشوید. زیرا شبی است که فرشتگان آن را «لیلة الرغائب» می‌نامند. این نامگذاری به این جهت است که هنگامی که یک سوم از شب گذشت هیچ فرشته‌ای در آسمان‌ها و زمین نمی‌ماند مگر این که در کعبه و اطراف آن جمع می‌شوند. آنگاه خداوند بطور غیر منتظره‌ای بر آنان وارد شده و می‌فرماید:ای فرشتگانم هر چه می‌خواهید از من درخواست کنید. فرشتگان عرض می‌کنند: حاجت ما این است که از روزه‌داران رجب درگذری. خداوند می‌فرماید: این کار را انجام دادم.

- بهتر است کسی که این حدیث را می‌شنود، در این شب، زیاد بر فرشتگان صلوات فرستاده تا تکلیفی را که آیه تحیت («وَ إِذا حُيِّیتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْها أَوْ رُدُّوها إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلی‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ حَسیباً» نساء. آیه ۸۶) به عهده ما گذاشته باندازه توانایی انجام داده باشد - سپس رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند:

کسی که روز پنجشنبه اول رجب را روزه گرفته و سپس بین نماز مغرب و عشا دوازده رکعت نماز بجا آورده هر دو رکعت به یک سلام و در هر رکعتی سوره فاتحه یک بار،انا انزلناه فی لیلة القدر سه بار وقل هو اللّه احدرا دوازده بار خوانده، و هنگامی که نماز تمام شد، هفتاد بار بر من (با این الفاظ) صلوات بفرستد:«اللّهمّ صلّ علی محمّد النّبىّ الأمىّ و علی آله»، سپس سجده کرده و در سجده هفتاد بار بگوید:«سبّوح قدّوس ربّ الملائکة و الرّوح»، سپس سر خود را بلند کرده و بگوید:«ربّ اغفر و ارحم و تجاوز عمّا تعلّم إنّک أنت العلىّ الأعظم‌», آنگاه بار دیگر به سجده رفته و در سجده همان چیزی را بگوید که در سجده اول گفت، سپس حاجت خود را از خدا بخواهد، ان شاء اللّه تعالی برآورده می‌شود.

سپس رسول خدا فرمودند:

قسم به کسی که جانم در دست اوست، هیچ بنده یا کنیزی - از بندگان و کنیزان خدا - این نماز را بجا نمی‌آورد، مگر این که خداوند گناهان او را می‌بخشد گرچه گناهان او مثل کف دریا و بعدد شن و بوزن کوهها و بعدد برگهای درختان باشد و روز قیامت هفتصد نفر از خویشان خود را که همگی سزاوار آتش باشند شفاعت می‌کند. و در شب اول قبر خداوند ثواب آن را به بهترین صورت، با روی گشاده و خندان و زبان فصیح برای او می‌فرستد که می‌گوید: ای محبوب من مژده بده، از هر سختی نجات پیدا کردی. می‌پرسد: تو کیستی؟ رویی بهتر از روی تو ندیده و بویی به خوشبویی تو مشامم نرسیده. جواب می‌دهد: ای محبوب من من ثواب آن نمازی هستم که در فلان شب، فلان منطقه، فلان ماه و فلان سال بجا آوردی، امشب آمده‌ام تا حقت را ادا کرده، مونس تنهایی تو بوده و وحشتت را از بین ببرم، و زمانی که در شیپور دمیده شود، در عرصه قیامت بر سرت سایه افکنم. و تو هرگز هیچ خیری را از جانب مولایت از دست نخواهی داد.

اگر اولین شب ماه رجب جمعه باشد

در اینجا این سؤال پیش می‌آید که: ظاهر روایت این است که «لیلة الرغائب» اولین شب جمعه ماه رجب است، و اگر اعمالی که در این روایت ذکر شده از اعمال این شب بوده و شب جمعه اول ماه، مصادف با اول ماه شد، چگونه می‌توان این عمل را بجا آورد؟ - زیرا در این صورت پنجشنبه قبل از جمعه اول، جزء ماه رجب نیست - جواب این است که اگر بخواهیم به ظاهر روایت عمل کنیم، باید بگوییم این اعمال در صورتی است که شب اول ماه شب جمعه نباشد، و اگر شب جمعه بود، شب جمعه دوم این اعمال انجام می‌شود، گر چه لیلة الرغائب نباشد. چون در روایت تصریح نشده که این اعمال حتما باید در لیلة الرغائب باشد. ولی راه دوم و سومی هم هست که صحیحتر به نظر می‌رسد. راه دوم این است که این اعمال را بدون روزه انجام دهیم و راه سوم این است که روزه را هم بگیریم گرچه روزه در رجب نباشد.

اعمال دیگر ماه رجب: شب اول رجب، نافله شب در شب اول ماه رجب، نماز حضرت سلمان (در روز اول و پانزدهم و آخر ماه رجب)، اذکار و دعاهای ماه رجب، اعمال شب بیست و هفتم (زیارت امیرالمونین)، اعمال روز بیست و هفتم رجب ( دو دعا در این روز)،