عيد زمانى است كه خداوند متعال براى جايزه دادن و بهره‌مند كردن بندگان از نعمتها، آن را در ميان روزها انتخاب مى‌كند، تا براى گرفتن خلعتها و عطايا جمع شوند و به همگان اعلام كرده است كه به درگاه او روى آورده و با اعتراف به بندگى و آمرزش خواستن از گناهان و عرضه نيازها و آرزوهايشان براى او تواضع نمايند. خداوند نيز در تمام اين موارد به آنان وعده اجابت و اعطايى بالاتر از آرزوهايشان بلكه بالاتر از آنچه در دل بشرى خطور كرده، داده است.
عيد زمانى است كه خداوند متعال براى جايزه دادن و بهره‌مند كردن بندگان از نعمتها، آن را در ميان روزها انتخاب مى‌كند، تا براى گرفتن خلعتها و عطايا جمع شوند و به همگان اعلام كرده است كه به درگاه او روى آورده و با اعتراف به بندگى و آمرزش خواستن از گناهان و عرضه نيازها و آرزوهايشان براى او تواضع نمايند. خداوند نيز در تمام اين موارد به آنان وعده اجابت و اعطايى بالاتر از آرزوهايشان بلكه بالاتر از آنچه در دل بشرى خطور كرده، داده است. دوست دارد در چنين روزى به او خوش گمان بوده و جانب اميدوارى به قبول خداوند و آمرزش و عطاى او را بر جانب ترس از رد و عذابش ترجيح بدهند.
و نااميد ورشكسته در اين روز از معنى عيد غافل و سرگرم آرايش خود براى مردم و كف زدن و شانه كردن مو بوده و از امر مهم درخواست عطوفت و رحمت پروردگار غافل است. و بجاى انس درمجالس پاكان و خواص پروردگار جهانيان، پيامبران و رسولان و شهدا و صديقين، با چهارپايانى مانند خود خو گرفته و درجات بهترين جاهاى بهشت را رها و به طبقات جهنم چسبيده است. و بالاتر، پناه خداى متعال و جبّار آسمان‌ها و زمين را به چسبيدن به زمين و عالم طبيعت فروخته است. چه ورشكستگى آشكار و بزرگى.
خلاصه خداوند ماه رمضان را ميدان مسابقه عبادت خود قرار داده و بندگانش را در روز عيد فرا خوانده تا براى گرفتن جوايز و هدايا جمع شوند.
مردم در رابطه با عيد به چند دسته تقسيم مى‌شوند:
۱-عده‌اى روزه را تكليفى بيش ندانسته و فقط با خوددارى از خوردن و نوشيدن و زنان، خود را به ناراحتى مى‌اندازند. امّا اعضاى بدن خود را از گناهان حفظ نكرده و با دروغ و غيبت روزه خود را نقض كرده و با تهمت، افترا، فحاشى به خدمتكار و آزار او روزه خود را از بين مى‌برند. و در عين حال با كمال اطمينان خود را از فرمانبرداران مى‌پندارند. و گمان مى‌كنند كه بر پروردگار جهانيان منتى دارند. ولى نمى‌دانند كه با گناهان و نادانيشان نزد عاقلان رسوا شده و روزه آنان مورد قبول خداى خدايان قرار نمى‌گيرد. چنين كسانى اگر در عيد به عنايت خداى متعال خوش گمان بوده و در مكان نماز گزاردن خود از
پروردگارشان آمرزش بخواهند، شايد خداوند متعال هنگام اعطاى جوايز آنان را نيز مورد آمرزش خود قرار داده و با فضل خود بعضى از پاداشهاى خود را نصيب آنان نمايد.
۲- دسته‌اى نيز مى‌دانند كه اين خداست كه در تكاليف بر آنان منت داشته، و روزه‌اى كامل است كه همراه با بازداشتن اعضاى بدن باشد. از اين رو مواظب اعضاى بدن خود نيز هستند، اما گاهى خلافى از آنان سر زده و با بيم و اميد مرتكب گناهى مى‌گردند. با ناراحتى روزه گرفته و باندازه‌اى كه حال دارند مستحبات را بجا مى‌آورند. كارهاى خوب و بد را با هم مخلوط نموده و با ترس و خجالت، حيا و اميدوارى وارد عيد مى‌شوند. خداوند آمرزش، پاداش و تبديل گناهان به كارهاى نيك را به آنان وعده داده و با عطاياى خود پاداش عبادتهاى آنان را بطور كامل و بگونه‌اى كه بالاتر از آرزويشان باشد، به آنان عنايت مى‌كند.
۳- گروهى از روى عادت و با غفلت روزه گرفته و در ماه رمضان نيز مانند ساير ماه‌ها در غفلت بسر برده، مرتكب گناهان شده و از روى عادت نيز وارد عيد مى‌شوند. سرنوشت اين گروه، به خواست خداوند بستگى دارد. ممكن است عنايت خدا شامل حال آنان شده و فقط بخاطر فرا رسيدن عيد يا بجهت كرامت بعضى از اعمال نيكوكاران آنان را مورد آمرزش خود قرار دهد، يا بدى كردارشان آنان را از رحمت خداوند خارج نموده و به ورشكستگان ملحق شوند.
۴- دسته‌اى نداى خداوند را در اين ماه لبيك گفته و با تمام توان در مراقبت دستورات الهى تلاش كرده و براى بدست آوردن رضاى خداى متعال در پى بدست آوردن تمامى خيرات هستند و عبادات زيادى بجا مى‌آورند در حالى كه دلهاى آنان به سبب آگاهى خود به كوتاهى در شكرگزارى نعمت تشريف با اين ندا ترسان بوده، و قدر منت خداوند متعال بر آنان، بخاطر اجازه به نزديكى به او و خدمت و عبادت او را مى‌دانند. خداوند متعال هم خدمت آنان را قبول، از سعى آنان تشكر مى‌كند و با كرامتها و انواع عنايات خود آنان را پاداش مى‌دهد، با هدايتهاى بيشتر آنان را بزرگ داشته، با نور قرب خود آنان را مى‌پوشاند و آنان را به دوستان برگزيده‌اش ملحق مى‌نمايد.
۵- گروهى نيز نداى خداوند متعال، سختى گرسنگى و شب زنده‌دارى را براى آنان از بين برده، با اشتياق و شكرگزارى، حتى با شادمانى و مستى با آن روبرو شده، براى رفتن و مسابقه جديت بخرج داده، با روح و عقل خود بخوبى خطاب خداى خدايان را اجابت مى‌كنند، براى از بين بردن حجاب با بذل جان همت كرده و با قرب به او به مراد رسيده و به پروردگار بندگان متصل شده‌اند. پروردگارشان آنان را بخوبى پذيرفته، نزديك كرده و در پناه خود، در جايگاه صدق بهمراه دوستان و برگزيدگانش مى‌نشاند با جام لبريز خود آنان را سيراب كرده و به زيبايى، نور، شادمانى و سرورى مى‌رسند كه كسى توان تصور آن را نداشته، چشمى آن را نديده و كسى از آن چيزى نگفته است.
روز عيد زمان آشكار شدن آثار اعمال ماه رمضان و اعطاى پاداش عبادتهاى آن مى‌باشد. بنابراين كسى كه بخوبى از خداوند متعال در شب عيد مراقبت نموده، كوتاهى‌هاى خود را در ماه رمضان، در شب فطر جبران نمايد و خود را براى عيد آماده كند و از بندگان صالح خدا شود، اميد است همانگونه كه خداى متعال آنان را در روز عيد قبول مى‌كند، او را نيز پذيرفته، و او را از الطاف خاص خودم محروم ننمايد، و بعد از اعتراف به كوتاهى در عبادت و جبران آن، خداوند او را مورد محاسبه دقيق قرار نداده و با او نيز مانند بندگان گراميش و شهدا و صديقين كه شايسته بخشش او هستند رفتار كند.