عرفان و حکمت
عرفان و حکمت در پرتو قرآن و عترت
تبیین عقلی و نقلی عرفان و حکمت و پاسخ به شبهات
صفحه‌اصلیدانشنامهمقالاتتماس با ما

رساله لقاء الله

منبع: کتاب سیر و سلوک (طرحی نو در عرفان عملی شیعی) صفحه ۷۶ تا ۷۸

کتاب رساله لقاء الله که از عارف کامل مرحوم ميرزا جواد آقا ملکی تبريزی است، در ميان اهل سلوک به «تازیانه سلوک» شهرت دارد، زیرا براي راه انداختن مبتديان و افزايش شور و حال متوسّطان کم‌نظير و يا بي‌نظير است.

فهرست
  • ↓۱- بررسي اجمالي رسالة لقاء الله
  • ↓۲- برخي از عناوين
  • ↓۳- نقد و تحلیل
  • ↓۴- پانویس

بررسي اجمالي رسالة لقاء الله

اين کتاب که از عارف کامل مرحوم ميرزا جواد آقا ملکي تبريزي است، در ميان اهل سلوک به «تازيانه سلوک» شهرت دارد، زیرا براي راه انداختن مبتديان و افزايش شور و حال متوسّطان کم‌نظير و يا بي‌نظير است. استاد در اين باره در جايي فرموده‌اند:

«کتاب لقاءالله ايشان آتشي مخصوص دارد و براي فتح باب سالکين الي الله کليد و رمز موفقيت است»[۱] .

مرحوم ملکي تبريزي فقيهي متعبّد و عارفي شوريده‌حال بود. فقه را از بزرگاني همچون آقا رضا همداني فرا گرفت و عرفان عملي را نزد عارف کامل و مربّي کم نظير ملا حسينقلي همداني گذراند و در زمان استاد در ميان شاگردان از انگشت‌شماران گشت تا آنجا که استادش تربيت برخي شاگردان جديد را به او حواله مي‌کرد. روز عيد قربان ۱۳۴۳ در شهر قم هنگام نماز صبح رحلت کرد و در قبرستان نوراني شيخان نزديک حرم مطهر حضرت معصومه۳ دفن شد و اينک مرقدش مزار اهل دل است. تاليفاتي در عرفان و فقه و اصول دارد که متاسفانه بعضي تاکنون چاپ نشده است.

سه کتاب اسرار الصلوة به عربي و المراقبات يا اعمال السنّه به عربي و لقاء الله به عربي و فارسي از آثار عرفاني او به حساب مي‌آيد و بسيار مورد توجه اهل سلوک است.

بخش آغازين کتاب لقاء الله فارسي و بخش پاياني‌اش عربي است و به نظر حقير سرّ عربي نگاشتن شايد اين است که اين بخش مشتمل بر بحث «وحدت وجود» است و ايشان خواسته هر کس به مطالعة آن نپردازد، بلکه تنها طلاب و فضلا از آن استفاده کنند.

برخي از عناوين

به هر حال برخي عناوين اين کتاب به اين شرح است:

  • ۱. بحثي دربارة لقاء خدا و معناي صحيح آن و اينکه لقاء ممکن است و آيات و روايات بر آن دلالت دارد.
  • ۲. تصميم و آغاز بازگشت به سوي حضرت حق.
  • ۳. بحثي درباره توبه به عنوان قدم نخست.
  • ۴. مشارطه، مراقبه و محاسبه در همه روزها.
  • ۵. آداب خوابيدن در سلوک.
  • ۶. آداب خوردن در سلوک.
  • ۷. آثار و فضائل نماز شب و تهجّد.
  • ۸. فضيلت گرية خوف و گرية شوق.
  • ۹. نجوايي با خود و مناجاتي با پروردگار.
  • ۱۰. تازيانه سلوک.
  • ۱۱. بحثي دربارة «وحدت وجود».
  • ۱۲. ارتباط عوالم وجودي با يکديگر و نحوة وجود موجودات در آنها.

نقد و تحلیل

  • ۱. برترين ويژگي اين کتاب اين است که با نهيبش قلب‌هاي خفته را بيدار مي‌کند.
  • اين کتاب بيش از اينکه علم عرفان باشد درس عرفان است، آن هم درسي تأثير گذار، بدين جهت كه نويسنده‌اش عالمي کامل و خوفي (مناجاتي) است که در انذار که همان کار انبياست‌، شاکله‌اي مخصوص به خود دارد.
  • ۲. ويژگي ديگر اين کتاب، موفقيت آن در اثبات اصل راه خداست. يعني اثبات اينکه لقا و ديدار الهي به معناي عرفاني آن لازم و ضروري است.
  • ۳. روشن است که کتاب لقاء الله به همة مباحث سفر الي الله نپرداخته است. مثلاً در رابطه با استاد بحثي کامل و مفصل ندارد.
  • ۴. ديگر اينکه قلم نويسنده در اين کتاب امروزي نيست و فهمش بر همه آسان نيست.
  • ۵. مشکل ديگر اين است که بخشي از کتاب عربي است و روشن است که هرگز ترجمه کار متن اصلي را نمي‌کند و به‌ويژه اگر ترجمه يا ترجمه‌هاي موجود ـ ‌همان‌گونه که در اين مورد چنين است ‌ـ رسا و فنّي نباشد.

البته، همان‌گونه که در مورد کتاب‌هاي قبل گفتيم، اين اشکالات هرگز از ارزش ذاتي کتاب نمي‌کاهد. حقير به دستور استاد، اولين کتاب مورد مطالعه‌ام را همين کتاب قرار دادم و بهرة بسيار بردم و به هر طالبي از طالبان راه حقيقت که معرّفي کردم، تأثيرش مشهود بود. خداوند مؤلّف عارفش را جزاي خير دهد و به ما توفيق چشيدن لقايش را در همين نشأه کرامت فرمايد. آمين، رب العالمين.

پانویس

۱. الله‌شناسي، ج۲، ص۴۰.

مربوط به دسته های:معرفی کتاب -