آیا اصطلاحات عرفانی گمراه کننده است؟

منبع: کتاب سیر و سلوک (طرحی نو در عرفان عملی شیعی) صفحه۷۲۶ تا۷۸۳

اولا: اين اشکال دربارة اصطلاحات عرفان نظري همانند واحديت، احديت، فيض اقدس، فيض مقدس و... وارد نيست.

ثانياً: مفاهيم اين اصطلاحات غالبا جز از راه همين الفاظ قابل گفتن نبوده است، مثلاً مستي عشق را جز از راه شراب نوشي چگونه مي‌توان تصوير کرد. مگر در بهشت سخن از خمر نيست. يا زيرکي بدون فهم ديگران را جز واژة رندي چه واژه‌اي حکايت مي‌کند. ما در عرف عام هم همين واژه را بکار مي‌بريم. يا زيبايي حق را جز از راه چهره زيبا و خط و خال با چه واژه‌اي مي‌توانيم بيان کنيم.

ثالثا: مگر همين کلمات در قصائد عرب‌ها به عنوان تشبيب بکار نرفته است. قصائدي که احياناً مورد تأييد ائمه اطهار قرار گرفته است و حتي براي کسي که آنها را حفظ کند ضمانت بهشت شده است. مانند قصيدة بلند سيد حميري با اين مطلع:

رابعا: گفتارهاي سراسر حکمت آموز و رفتار متين و ديندارانة عارفان، بهترين قرينه بر معناي متعالي اين واژگان است. کسي همچون حافظ که قرآن را با چهارده روايت مي‌داند و مي‌خواند و هرچه دارد از فيض سحر و همّت شحنة نجف دارد، هرگز به حرام کوچک آلوده نيست، چه رسد به محرماتي همچون شرابخواري.