نویسنده: آیت الله علی رضائی تهرانی
منبع: کتاب سیر و سلوک (طرحی نو در عرفان عملی شیعی) صفحه۷۳ تا۷۵
«زاد السّالک» يعني ره‌توشة سالک راه خدا. اين کتاب نوشته علامة ذوالفنون فيض کاشاني است. همو که گفته‌اند بيش از ۲۰۰ تاليف دارد، از تاليفاتي همانند «المحجّة البيضاء» که ۴۰ کتاب در يک کتاب است و الوافي که بيش از ۲۰ جلد است، تا تأليفاتي مانند «رسالة زاد السّالک» که چند صفحه بيشتر نيست. اين رساله مشتمل بر نکات سلوکي سودمندي است و چون از قلم محدّثي متشرّع تراويده در انطباقش با شريعت ترديدي نيست تا جايي که مرحوم علامه آقابزرگ تهراني فرموده است: «اين رساله سلوک شرعي است و من آن را نوشته و هميشه با خود دارم و خود و خانواده‌ام بدان عمل مي‌کنيم».
در اين رساله مرحوم فيض مقدمه‌اي پرنکته دارند که دربارة حقيقت و لوازم سلوک الي الله است و سپس به دستورات سلوکيِ وارد شده در شريعت مي‌پردازند و ۲۵ دستور را به اين شرح ذکر مي‌کنند:
در پايان مي‌گويد:
«اين است آنچه از ائمة معصومين: به ما رسيده است که خود مي‌کرده‌اند و ديگران را مي‌فرموده‌اند، اما چلّه داشتن و حيواني نخوردن و ذکر چهار ضرب و غير از آن که از صوفيه منقول است از آنان وارد نشده، ظاهراً بعضي مشايخ امثال اينها را به جهت نفوس بعضي مناسب مي‌ديده‌اند، در سهولت سلوک، بنابر آن، امر به آن مي‌فرموده‌اند.»
پس از اين عبارات به برخي دستورهاي سلوکي ديگر همانند حريت که به آزاد بودن از «شوائب طبيعت» و «وساوس عادت» و «نواميس عامّه» تفسير شده پرداخته‌اند و سپس نتيجة اشتغال به دستورات ۲۵ گانه را حصول محبّت و قرب حق دانسته، اشاره‌اي به مقصد سفر الي الله که فناء في الله و بقاء بالله است کرده‌اند.
نقد و تحليل
با اين همه، رساله بسيار ارزشمند است و گاه‌گاهي خواندن آن در يادآوري سالک مؤثّر است.