عرفان و حکمت
عرفان و حکمت در پرتو قرآن و عترت
تبیین عقلی و نقلی عرفان و حکمت و پاسخ به شبهات
صفحه‌اصلیدانشنامهمقالاتتماس با ما

میرزا جوادآقا تهرانی

مرحوم آیة‌الله میرزا جواد آقای تهرانی دروس سطح را در محضر شیخ هاشم قزوینی به پایان رساند و ده سال آخر عمر میرزا را درک و در دروس خارج و معارف وی شرکت نمود، همچون رفیق صمیمیش مرحوم آیة الله مروارید، از میرزای اصفهانی بسیار اثر پذیرفت، و در طول چهل سال اقامت در مشهد به تدریس فقه و اصول و فلسفه انتقادی اشتغال داشت.

میرزا جوادآقای تهرانی(۱۳۲۲ - ۱۴۱۰ ه.ق)

مرحوم آیة‌الله میرزا جواد آقای تهرانی پس از طی دوره ابتدائی و اخذ گواهی سیکل در زادگاه‌ خویش، تهران راهی قم شد و دروس مقدمات وبخشی از سطح را در آنجا گذراند و سپس به نجف رفت و دو سال در درس عالمانی چون شیخ مرتضی طالقانی (م:‌۱۳۶۲ ه.ق) و شیخ محمد تقی آملی (م:‌۱۳۹۱ ه.ق ) شرکت جست و در نزد شیخ محمد تقی آملی شرح منظومه را آموخت و سر انجام در حدود سی سالگی پس از توقفی اندک در تهران رحل اقامت به مشهد افکند و دروس سطح را در محضر شیخ هاشم قزوینی به پایان رساند و ده سال پایانی عمر میرزا را درک نمود و در دروس خارج و معارف وی شرکت نمود. وی همچون رفیق صمیمیش مرحوم آیة الله مروارید، از میرزای اصفهانی بسیار اثر پذیرفت و از مروّجان اندیشه وی قرار گرفت.[۱] و در طول چهل سال اقامت در مشهد به تدریس فقه و اصول و فلسفه‌ انتقادی اشتغال داشت. از آثار مکتوب ایشان می‌توان به عارف و صوفی چه می‌گوید،‌ دوره دوجلدی میزان المطالب و بحثی در فلسفه‌ بشری و اسلامی اشاره کرد.

مقام معظّم رهبری مدّ ظلّه که مدتی در درس فلسفه میرزا جواد آقای تهرانی شرکت می‌کردند از آن دوران چنین یاد می‌کنند:

«در مشهد یک درس دیگری هم رفتم که درس فلسفه آیت‌اللـه میرزا جواد آقا تهرانی بود. به این طریق که ایشان کتاب منظومه و مطالب مرحوم حاج ملاهادی سبزواری را درس می‌گفتند و ردّ می‌کردند که در حقیقت این درس منظومه ایشان، ردّ منظومه بود. تا اینکه یک کسی از دوستانم که در قم فلسفه خوانده بود، گفت: این درست نیست تو بروی درس منظومه میرزا جواد اقا و ایشان منظومه را ردّ کنند. چون به این ترتیب تو مفاهیم حکمی را یاد نمی‌گیری، لذا خوب است پیش کسی که معتقد به حکمت است بروی و این درس را بخوانی و من هم این حرف را قبول کردم و رفتم پیش شخصی به نام آقا شیخ رضا ایسی که در مشهد بود و ملای قدیمی و فاضل و حکیم و خیلی هم معتقد به حکمت بود. پس نزد ایشان درس منظومه را شروع کردم و ایشان مباحث را با دید کاملاً معتقد به فلسفه بحث می‌کرد.» [۲] و [۳]

ایشان به فضائل اخلاقی و دوری از دنیا و تقوی مشهور بود و علی رغم مخالفت با حکمت و عرفان به هیچ روی اهانت به حکما و عرفا را جائز نمی‌دانست. خصائل پسندیده اخلاقی وی تأثیر ارزشمندی بر حوزه خراسان نهاده است. در نهضت انقلاب خدمات ارزنده‌ای نمود و پس از انقلاب نیز با کهولت سن در جبهه حاضر می‌شد و موجب دلگرمی رزمندگان بود.

پانویس

۱. میزان المطالب، مقدمه، ص ۱۶و۱۷؛ مکتب تفکیک، ص۳۰۴-۳۰۸؛ گزارشی از سابقه تاریخی و اوضاع کنونی حوزه علمیه مشهد، ص۸۳

۲. نهضت فلسفی امام خمینی، ص ۳۸؛ روزنامه رسالت، ۳۱ خرداد، ۱۳۶۸

۳. ناگفته نماند مقام معظَم رهبری پس از اتمام تحصیل در مشهد، در قم نیز مدّتی در درس اسفار و برهان شفا در نزد مرحوم علاّمه طباطبائی شرکت کرده‌اند. و امروزه مبانی فکری ایشان کاملاً هماهنگ با اهل حکمت صدرائی و عرفان است.

مربوط به دسته های:اعلام تفکیک -