در حکمت متعالیه کمال موجودات را حرکت از مرتبه دانی به مرتبه عالی می‌دانند و موجودات با حرکت به سوی خداوند سعه وجودی پیدا می‌کند. اما در فضای عرفانی چیزی به اسم سیر و حرکت به این معنی وجود ندارد. عرفا بجای حرکت جوهری صحبت از تجدد امثال داشتند. (رک: تفاوت عرفان با حکمت متعالیه در بحث کمال موجودات در چیست؟)
می‌گفتند وقتی یک چیزی از دید ما تغییر می‌کند و حرکت می‌کند در حقیقت حرکت و تغییر نیست، بلکه تجدّد امثال است؛ امور متباینِ متغایری هستند که در پی یکدیگر در سلسله می‌آیند و به تعبیر عرفا و اهل کشف، چون مشابهت زیادی با یکدیگر دارند ما بین اینها، اعتبار اتحاد و یکسانی می‌کنیم در حالی که هیچ یک با دیگری وحدتی در این عالم پایین ندارند.