ماه ذی القعده اولین ماه از ماه‌های حرام می‌باشد، احترام ماه‌های حرام بیش از سایر ماه‌ها بوده، چون جنگ با کفار در این ماه حرام است.
اهمیت مراقبه و طاعت در این ماه از این معلوم می‌شود که چگونه می‌شود وقتی خداوند متعال جنگ با کفار را در این ماه حرام نموده انسان با خدای خود در این ماه مخالفت و جنگ داشته باشد.
درباره خصوصيات ماههاى حرام از شيخ مفيد - عليه الرحمة - روايت شده است كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمودند:
«كسى كه سه روز از ماه حرام، پنجشنبه، جمعه و شنبه را روزه بگيرد خداوند عبادت يك سال را براى او مى‌نويسد.»
و در روايت ديگرى آمده است كه:
«عبادت نهصد سال كه روزهاى آن را با روزه و شبهايش را در عبادت گذرانده است، براى او نوشته مى‌شود.»
از حضرت رسول اکرم نقل شده‌است که یکشنبه ماه ذی القعده غسل کرده وضو بگیرید، سپس چهار ركعت نماز توبه بجا آورید به این شیوه که در هر ركعت بعد از حمد، سه بار«قل هو اللّه احد»و يك بار «معوذتين» (قل اعوذ برب الناس و قل اعوذ برب الفلق) بخوانيد. آنگاه هفتاد بار استغفار نموده و در پايان«لا حول و لا قوّة إلا باللّه»بگوييد. سپس بگوييد: «يا عزيز يا غفّار اغفر لي ذنوبي و ذنوب جميع المؤمنين و المؤمنات فإنّه لا يغفر الذّنوب إلا أنت""»؛ (اى عزيز! اى بخشاينده! گناهان من و گناهان تمام مردان و زنان مؤمن را ببخش كه جز تو كسى گناهان را نمى‌بخشد).
از رسول اکرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روایت شده است که فرمودند:
«شب پانزدهم ذى القعده شب مباركى است. خداوند در آن با رحمت به بندگان مؤمنش مى‌نگرد. پاداش كسى كه در آن با عمل از خداوند فرمانبردارى كند، مانند پاداش صد روزه‌دار ملازم مسجد كه باندازه يك چشم بهم زدن نيز نافرمانى خدا را ننموده‌اند، مى‌باشد.»
و همچنین در روایتی دیگر وارد است:
«كسى در اين شب چيزى از خدا نمى‌خواهد مگر اين كه به او عنايت مى‌فرمايد».
چون بیشتر مردم نسبت به این شب غافل بوده و کمتر کسی در آن به طاعت خدا مشغول مى‌گردند، اهمیت این شب دوچندان می‌شود، زيرا توجه، در زمان غفلت عموم، از مراقبات مهم و باعث سرعت اجابت است. و نيز اعمال نزد خداوند بزرگتر و به قبول نزديكتر و اجر بيشترى دارد.
روزه این روز
امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند:
«اولين رحمتى كه از آسمان به زمين نازل شد، در بيست و پنجم ذى القعده بود. كسى كه اين روز را روزه داشته و شبش را به عبادت بايستد، عبادت صد سال را كه روزش را روزه و شبش را در عبادت باشد، خواهد داشت. هر گروهى كه در اين روز براى ذكر پروردگار بزرگشان گرد هم آيند، پراكنده نمى‌گردند مگر اين كه خواسته آنان داده مى‌شود. در اين روز يك ميليون رحمت نازل مى‌شود كه نود و نه هزار تاى آن براى روزه‌داران اين روز و عبادت كنندگان اين شب خواهد بود».
نماز روز دحو الارض
و همچنین روايت شده است: پيش از ظهر، دو ركعت نماز با يك بار حمد و پنج بار شمس و ضحى خوانده و بعد از سلام بگويد:لا حول و لا قوة الا باللّه العلى العظيم‌و دعا كرده و بگويد:
«يا مقيل العثرات أقلني عثرتي. يا مجيب الدّعوات أجب دعوتي. يا سامع الأصوات اسمع صوتي و ارحمني و تجاوز عن سيّئاتي و ما عندي، يا ذا الجلال و الإكرام»دعای روز دحو الارض
قرائت دعايى را كه اول آن «يا داحى الكعبة» است در این روز مستحب می‌باشد.