وي ابتدا علوم رسمي را با نبوغ كم‌نظيري آموخت، اما در سن بيست‌ويك سالگي با شيخ احمد غزالي برادر ابوحامد غزالي ـ كه عارفي بزرگ بود‌ـ ملاقات كرد. اين ملاقات در او اثر شگرفي پديد آورد و او را در عرفان و تصوف از سرآمدان روزگار كرد.
عين‌القضات تأليفات ارزنده‌اي در عرفان اسلامي با گرايش فلسفي و نظري دارد. از جمله آنها، تمهيدات و زبدة الحقائق است. وي در سن سي‌و‌سه سالگي تكفير شد و به سال ۵۲۵ق كشته شد.