عرفان و حکمت
عرفان و حکمت در پرتو قرآن و عترت
تبیین عقلی و نقلی عرفان و حکمت و پاسخ به شبهات
صفحه‌اصلیدانشنامهمقالاتتماس با ما

چه رابطه‌ای میان حب ذات و محبت به معصومین علیهم‌السلام وجود دارد؟

چه رابطه‌ای میان حب ذات و محبت به معصومین علیهم‌السلام وجود دارد؟

آیت الله جوادی آملی
پاسخ:۱

منبع: نسيم انديشه دفتر اول - صفحه ۱۶۹ ۱۷۱


انسان دوست‌دار كمال محض است، به همين دليل دوست دارد كه به كمال برسد، پس آنچه به خود انسان باز مي‌گردد، بايد در مسير كمال باشد. انسان بايد خود را به عنوان وسيله دوست داشته باشد، نه هدف؛ يعني اگر مجبور شود، بين خود و كمال برتر، يكي را انتخاب كند، دست از خود بكشد و براي رسيدن به كمال برتر، خود را قرباني كند. قرباني هم به معني تقرّب است نه فنا. قرباني عملي است كه انسان را به هدف نزديك مي‌كند. قرباني عملي وجودي است؛ نه عدمي و فاني؛ يعني انسان با قرباني كردن، هرگز چيزي از دست نمي‌دهد.

نماز قرباني انسان است:

«الصلاة قربان كل تقي»[۱] ؛ يعني نماز وسيله تقرب انسان است. زكات و ساير عبادات نيز چنين هستند.

انسان وقتي چيزي در راه خدا قرباني كند، بهتر از آن را به دست مي‌آورد. آيه (مَنْ جاءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ اَمْثالِها)[۲]، فقط به بخش كمّي مسئله توجه نكرده است؛ يعني فقط مسئله ده برابر شدن مطرح نيست، بلكه بخش كيفي هم مورد نظر بوده است، زيرا در آيه ديگر فرمود:

(مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فلهُ خيرٌ منها).[۳] اگر كسي دست، پا و چشم خود را در راه خدا داد، خداوند دست، پا و چشم ديگري، به او عطا مي‌كند. وجود مبارك اميرمؤمنان عليه‌السلام فرمود:

خدا به برادرم جعفر دو بال داد كه در بهشت همراه با فرشتگان پرواز مي‌كند [۴] (جعفر طيّار)؛ يعني جعفر بن ابي‌طالب چيزي قرباني كرده و بهتر از آن را گرفته است.

بنابراين، علاقه به خود و شئونات خود اشكال ندارد، به شرطي كه قصد قرباني كردن آن را داشته باشيم. دليل علاقه ما به پيامبر، دين و ائمه اين است كه از همه آنها در مسير تقرب به حضرت حق استفاده كنيم. در سوره مباركه توبه فرمود:

(ما كانَ لاهلِ المدينةِ و من حولهُمْ مِنَ الاعراب اَنْ يتخلّفوا عَنْ رسولِ اللّهِ ولا يرغبوا بِأنفسهم عن نَفْسِه) [۵]؛

كسي حق ندارد خود را در جنگ حفظ كند و پيامبرصلي الله عليه و آله و سلم را در خطر اندازد، بلكه همه بايد سنگر باشند و پيامبر را در سنگر خويش حفظ كنند.

ما بايد جسم خود را قرباني جسم پيامبر كنيم و بدانيم كه با اين كار از بين نمي‌رويم:

(ولا تحسبنّ الّذين قُتلوا في سبيل اللّه أمواتاً)[۶]، بلكه از اين عالم آلوده مي‌رهيم و با جسمي بهتر در عالمي ديگر، به حياط طيّبه مي‌رسيم.

محبّت و علاقه به اهل‌بيت(عليهم‌السلام) عقلي است و مثل دوستي پدر، مادر و فرزند عاطفي نيست. ما اهل‌بيت(عليهم‌السلام) را براي معارفي كه در اختيار جامعه بشري قرار داده‌اند، دوست داريم.

پانویس

۱. الكافي، ج ۳، ص ۲۶۵.

۲. سوره انعام، آيه ۱۶۰.

۳. سوره نمل، آيه ۸۹.

۴. بحار الانوار، ج ۳۲، ص ۲۷۲.

۵. سوره توبه، آيه ۱۲۰

۶. سوره آل عمران، آيه ۱۶۹.