عرفان و حکمت
عرفان و حکمت در پرتو قرآن و عترت
تبیین عقلی و نقلی عرفان و حکمت و پاسخ به شبهات
صفحه‌اصلیدانشنامهمقالاتتماس با ما

آیا مخالفان فلسفه و عرفان نافی تعقل جا زده می شوند؟

بسم الله الرحمن الرحیم

نظر شما در مورد مقاله "چرا مخالفان فلسفه و عرفان نافی تعقل جا زده می شوند؟" در وبلاگ «خطاهای ذهنی» چیست؟

حاج شیخ محمد حسن وکیلی
پاسخ:۱

زحمات نویسنده محترم مقاله و اعتدال ایشان در انتقاد از فلسفه قابل تقدیر است ولی پیش فرض ایشان کاملاً خطاست. بنده در حد مطالعات خودم تا بحال ندیده‌ام کسی از سرشناسان همه مخالفان فلسفه و عرفان را نافی تعقل جا بزند. آنچه در فضاهای علمی ما هست در میان مخالفان فلسفه و عرفان سه گروه مخالف با تعقل عمیق و فلسفی می‌باشند: ۱. اخباریان ۲. شیخیه کریمخانیه ۳. تفکیکیان

البته حکم درباره هیچ یک از این سه گروه به شکل عام ممکن نیست ولی مسلماً در هر گروه عده‌ی قابل توجهی نافی تعقلند.

عباراتی که نویسنده محترم مقاله آورده‌اند دربارة تفکیکیان و اقران ایشانست. مؤسس مکتب تفکیک با هر نوع تعقل به معنای انتقال از تصورات و تصدیقات معلوم به تصورات و تصدیقات مجهول مخالف بودند و این مسأله هیچ جای شک و تردید از نظر تاریخی ندارد و این بنده هم در بحث‌های تاریخ تفکیک شواهد ان را مفصل بررسی نموده‌است.

معاصران ما نیز که چهره شاخص آنها جناب آقای حکیمی و جناب آقای سیدان می‌باشند با تعقل عمیق در نظریات مخالفند نه هر تعقلی. شرح آراء ایشان در کتاب صراط مستقیم آمده است و در هر صورت این گروه خاص از مخالفان عرفان و فلسفه نافی تعقل فلسفی اند ولی این مسأله دلیل نمی‌شود که کسی همه مخالفان عرفان و فلسفه را به عقل‌ستیزی یا نفی تعقل متهم کند چنانکه کسی نیز چنین نکرده است. و نویسنده میان «برخی» و «همه» خلط نموده و حکم را عام فرض کرده و سپس نقد نموده‌اند.