عرفان و حکمت
عرفان و حکمت در پرتو قرآن و عترت
تبیین عقلی و نقلی عرفان و حکمت و پاسخ به شبهات
صفحه‌اصلیدانشنامهمقالاتتماس با ما

فرق میان رویای صادق و کاذب چیست؟

فرق ميان رؤياي صادق و كاذب چيست؟

براي مثال، آيا ممكن است شيطان در رؤياي شخصي كه يكي از امامان معصوم را در خواب مي‌بيند، تصرف داشته باشد؟

آیت الله جوادی آملی
پاسخ:۱

منبع: نسيم انديشه دفتر اول - صفحه ۱۳۸ و ۱۳۹


رؤياي صادق گاه به تعبير نياز ندارد؛ مانند آنچه حضرت ابراهيم عليه‌السلام در مورد ذبح فرزندش اسماعيل عليه‌السلام مشاهده كرد:

(إني أري في المنامِ أنّي أذبحُكَ) [۱]؛ امّا گروه ديگري از خوابهاي صادق به تعبير نياز دارد؛ يعني قوه خيال، حقيقتي را صورتگري مي‌كند و معبّر بايد اين صورت خيالي را به معناي واقعي برساند.

گاه خوابها همان ساخته‌هاي نفساني است كه «اضغاث احلام» خوانده مي‌شود. اضغاث احلام، يعني خوابهاي پريشان كه نتيجه و اثر كارهاي روزانه انسان است، بنابراين اگر خوابي كه انسان مي‌بيند، مستقيم باشد، مانند آنچه معصوم مي‌بيند، حقّ و صحيح است، چون باطل در آن فضا راه ندارد و شيطان امكان حضور نمي‌يابد. صدق يا كذب ساير رؤياها نيز با معيارهايي كه معبران ماهر در اختيار دارند، قابل تشخيص است.

امّا در مورد اين پرسش كه اگر كسي پيامبر اكرم‌(صلي الله عليه و آله و سلم) يا ائمه(عليهم‌السلام) را در خواب ببيند، چگونه بايد بفهمد كه خود آنها هستند يا شيطان به صورت آنها در آمده، بايد يادآور شد كه در روايتي آمده است: شيطان به صورت معصوم ظاهر نمي‌شود[۲]؛

امّا مشكل اين است كه اغلب ما امامان معصوم(عليهم‌السلام) را نديده‌ايم و اگر صورتي نوراني در خواب ببينيم كه صاحب آن ادعا كند كه من امام هستم، چگونه او را بشناسيم؟ از كجا معلوم شيطاني كه ادعاي ربوبيت كرده، ادعاي نبوّت و امامت نكند؟!

پس اگر كسي در بيداري يكي از ذوات مقدس معصوم(عليهم‌السلام) را ببيند و سپس در خواب، صورتي نوراني مشاهده كند و او را بشناسد، اين خواب صحيح است؛ امّا اگر صورتي ناشناس ادعاي امامت كرد، تشخيص آن مشكل است، چون شخص پيش‌تر امام را نديده است و شيطان مي‌تواند با ادعاي دروغ او را بفريبد؛ البته او نمي‌تواند به شكل امام و معصوم درآيد؛ ولي همان‌گونه كه ادعاي ربوبيت كرد، ادعاي امامت هم مي‌كند.

پانویس

۱. سوره صافات، آيه ۱۰۲.

۲. ر.ك: الامالي (للصدوق)، ص ۶۲؛ بحار الانوار، ج ۵۸، ص ۲۳۴ ـ ۲۳۵.